BORKOWSKI Ludwik Stefan – logik, związany z UWr i KUL, ur. 7 VIII 1914 w Obroszynie k. Lwowa, zm. 22 X 1993 we Wrocławiu.
W 1933 rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, uczęszczając na wykłady i seminaria K. Ajdukiewicza, R. Ingardena, M. Kreutza. Studia, przerwane w 1938 z powodu długotrwałej choroby, ukończył w 1946 na UJ. Doktoryzował się w 1950 na podstawie rozprawy na temat definicji analitycznych i syntetycznych; habilitacje uzyskał w 1960 na podstawie rozprawy zawierającej wyniki badań nad kwantyfikatorami. W 1973 otrzymał tytuł prof. nadzwyczajnego, a w 1980 prof. zwyczajnego. W latach 1946–1949 pracował jako nauczyciel we wrocławskiej szkole średniej. Od 1948 do 1975 wykładał na UWr, a od 1975 do 1993 na KUL, gdzie w latach 1975–1984 kierował Katedrą Logiki.
Borkowski jest autorem kilkudziesięciu artykułów z dziedziny logiki, opublikowanych głównie w czasopismach „Studia Logica” i „Roczniki Filozoficzne” oraz w pracach: Studia logiczne. Wybór (Lb 1990); Pisma o prawdzie i stanach rzeczy (Lb 1995). Duże uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą uzyskały wielokrotnie wznawiane podręczniki logiki jego autorstwa: Elementy logiki matematycznej i teorii mnogości (z J. Słupeckim, Wwa 1963, 19844); Logika formalna. Systemy logiczne. Wstęp do metalogiki (Wwa 1970, 19772); Elementy logiki formalnej (Wwa 1972, 19805); Logika formalna (Wwa 1970); Wprowadzenie do logiki i teorii mnogości (Lb 1991).
Dziedziny badań. Główne kierunki zainteresowań naukowych B. to: badania nad kwantyfikatorami, rachunki logiczne, teoria definicji, teoria konsekwencji, filozoficzne konsekwencje wyników logiki, najnowsza historia logiki, zwł. twórczość J. Łukasiewicza i Ajdukiewicza. Pracował również nad podręcznikowym opracowaniem logiki.
Teoria kwantyfikatorów. Najważniejsze rezultaty uzyskane przez B. w dziedzinie logiki formalnej związane są z jego badaniami nad kwantyfikatorami oraz założeniowymi systemami dla logik nieklasycznych. Wprowadził pojecie n-argumentowego kwantyfikatora właściwego i ilościowego oraz zbadał własności tych kwantyfikatorów. Pozwoliło to na zbudowanie systemów rachunku predykatów i rachunku zdań o jednym terminie pierwotnym, będącym kwantyfikatorem dwuargumentowym. Sformułował zasadę niezależności kategorii składniowej kwantyfikatora od kategorii składniowej zmiennej przezeń związanej i na podstawie tej zasady sprowadził arytmetykę liczb naturalnych do odpowiednio rozszerzonego systemu typikalnej logiki bez aksjomatu nieskończoności i typikalnej wieloznaczności stałych arytmetycznych. Na podstawie badań nad znaczeniem funktorów konieczności i możliwości przedstawił układy reguł założeniowych dla systemów ścisłej implikacji S4 i S5. Skonstruował także nowe systemy założeniowe dla intuicjonistycznego rachunku zdań i sylogistyki arystotelesowskiej oraz zbudował bogaty pojęciowo, bezkwantyfikatorowy założeniowy system rachunku nazw.
Filozoficzny kontekst badań. Badania logiczne umieszczał w kontekście filozoficznym, nawiązując do pojęć ważnych dla teorii poznania i metodologii nauk. Opierając się na założeniowej metodzie dowodzenia w logice, wprowadził pojęcie dedukcyjnego uzasadniania zdań (różne od pojęcia dedukcyjnego wyprowadzania twierdzeń z aksjomatów). Pojęcia tego użył do odróżniania zdań analitycznych od syntetycznych. Za pomocą środków logiki współczesnej sformułował wersje definicji klasycznego pojęcia prawdy, w myśl której zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy istnieje stan rzeczy opisywany przez to zdanie, i udowodnił równoważność tej definicji z definicją A. Tarskiego. Zajmował się również teorią definicji oraz intuicyjną interpretacją logik wielowartościowych.
S. Kamiński, Ludwik B. jako kontynuator logiczno-metodologicznych prac szkoły lwowsko-warszawskiej, RF 32 (1984) z. 1, 7–17; Ludwik Stefan B. [autobiogram], RuF 41 (1984) nr 1, 78–82; Wykaz prac (Ludwika B.), w: L. Borkowski, Studia logiczne, Lb 1990, 489–494; Księga pamiątkowa w 75-lecie KUL. Wkład w kulturę polską w latach 1968–1993, Lb 1994; M. Lechniak, Słupeckiego i B. próby intuicyjnej interpretacji logiki trójwartościowej Łukasiewicza, w: tenże, Interpretacje wartości logik wielowartościowych, Lb 1999, 60–77; tenże, Uwagi o L. B. metodzie zerojedynkowego sprawdzania węższego rachunku predykatów, RF 48 (2001) z. 1, 235–241.
Piotr Kulicki